බසවක්කුලම ඉන්නේ දුකෙන්...
අනුරාධපුරේ ජන කෞතුකාගාරයෙන් එළියට ඇවිත් 9 ශ්‍රී 5333 ත් එක්ක හෙමින් හෙමින් බසවක්කුලම පැත්තට ඇදෙද්දී ඒ පුංචි වැව ගැන මගේ හිතේ ඇඳිලා තිබුණු චිත්ත රූප එක එක බිඳිලා යන්න පටන් ගත්තා.
අනුරාධපුර සංචාරය යන්නත් කලින් අපි හීන දැකපු දෙයක් තමයි බසවක්කුලමේ වැව් බැම්ම පාරේ බීට්ල් එක අරන් යන එක. මොකද බීට්ල් එකක් කියන්නේ සුන්දර පරිසරයක් මැදින් වැටුණු පාරක් තවත් සුන්දර කරන්න පුළුවන් අපූරු මිනිස් නිර්මාණයක් නිසා. සැහැල්ලුවෙන් අන්තර්ජාලය උඩින් පියාඹන වෙලාවක ගූගල් ඉමේජස් උඩ වහලා පියාපත් විහිදලා බලන්න, ඔයා ඕන තරම් දකීවී නෙත ඇලවෙන හද සෙලවෙන හිත නවතින ඉබි රූප...
ෆොක්ස්වැගන් එයාර්-කූල්ඩ් එන්ජින් වලින් එන්නේ සාමාන්‍ය එන්ජින් වලින් එන, කාර්මික විප්ලය හමුවේ ඊට කලින් තිබ්බ සමාජ සංස්කෘතික ආර්ථික පදනම් කැඩිලා ගිය බව හඟවන යාන්ත්‍රික සද්දේ නෙමෙයි. ස්වාභාවික පරිසරයට මුසුවෙලා ඒ සුළං රැලි, කුරුලු කූජන, පොළවේ සුවඳ සහ තුරුලතා වල නැළවිල්ල එක්ක අනන්තාපරිමාණ විශ්වයේම කොටසක් බවට පත්වීමේ හැකියාව ෆොක්ස්වැගන් එන්ජිමට තියනවා කියලයි මට හිතෙන්නේ. ඒ නිසා සාමාන්‍යයෙන් අර බීට් සයිලන්සර් කරපු කාර් දිහා 'තෝ අපාගත වෙය' බැල්මෙන් බලන වියපත් මිනිස්සු පවා ෆොක්ස්වැගන් එන්ජිමේ සද්දේ ඇහුණාම බලන්නේ අතීත මතක ඇවිස්සුණු නොස්ටැල්ජික සෙනෙහසකින්.
මේක මම එදා සහ පහුවෙනිදා ථූපාරාම පාරෙදි, ඉසුරුමුණිය ගාවදි වගේම පූජා භූමියේ අනික් හැම තැනදීම හොඳට දැක්කා. මට ඕන වුණේ මේ අපූරු අත්දැකීම බසවක්කුලම ගාවදිත් විඳින්න.
බසවක්කුලම කියන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ වාරි සංස්කෘතියේ ආරම්භය. ඒක හැදුවා කියන්නේ පණ්ඩුකාභය රජ්ජුරුවෝ. රජතුමාට මේකට නම තිබ්බේ අභය වාපී කියලා බව ගොඩක් දෙනෙක් දන්නවා ඇති. මම ඉස්කෝලේ යන කාලේ, ඒ කියන්නේ 90 දශකයේ මේක පෙළපොත්වල තිබුණා. දැන් තියනවද කියන්න මම දන්නේ නැහැ.
වාරිමාර්ග හා ජල සම්පත් කළමනාකරණ අමාත්‍යංශයේ වෙබ් අඩවියේ බසවක්කුලම ගැන ලස්සන විස්තරයක් තියනවා. (මටත් පුදුම හිතුණා. සාමාන්‍යයෙන් රජයේ ආයතන වල මේ වගේ දේවල් විධිමත් සිංහල භාෂාවකින් දක්වලා තියෙන්නේ හරිම කලාතුරකින්. ඒ නිසා මේක ලියපු කෙනාට ගෞරවය යා යුතුයි). ඒ විස්තරයට අනුව අක්කර 265 ක වපසරියක් පුරා පැතිරුණු බසවක්කුලම වැවේ ජල ධාරිතාව අක්කර අඩි 1910 ක්. වැව් බැම්ම අඩි 3900 ක් දුරට විහිදෙනවා. වැවේ සාමාන්‍ය ගැඹුර අඩි 15.5 යි ලු. නමුත් මුළු වැවටම තියෙන්නේ එක සොරොවුවයි.
 |
| wikimapia.org |
අවංකවම කිව්වොත් බසවක්කුලම කියන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ වැව් සංස්කෘතියේ අග්‍ර ඵලයක් නෙමෙයි. දැනට තියෙන ඓතිහාසික සාක්ෂි අනුව බැලුවොත් ඉතිං ඒක පළවෙනි වැව නේ. පළවෙනි වැව හොඳම වැව වෙන්න කොහොමටවත් විදිහක් නැහැ. නමුත් ආරම්භක ලක්ෂය විදිහට බසවක්කුලම ආදරයට ගෞරවයට ලක්විය යුතුයි කියලා මම හිතනවා. හරියට අපි අර ප්‍රඩක්ෂන් කාර් වල ප්‍රොටෝටයිප් වලට කෙළ හලනවා වගේ. ෆොක්ස්වැගන් එකේ ප්‍රොටෝටයිප් එකක් දැක්කම ෆොක්ස්වැගන් පිස්සෝ බොහෝ දෙනෙකුට උන්හිටි තැන් අමතක වෙනවා. ඒ ප්‍රොටෝටයිප් වල අඩු තරමින් පිටිපස්සේ වීදුරුවක් වත් නැහැ. ඒ වෙනුවට තියෙන්නේ vents ටිකක් විතරයි. ඒත් ඒ vents වල අමුතු aggressive ගතියක් තියනවා.
නමුත් අවාසනාවට ප්‍රඩක්ෂන් එකට යද්දී ඒ vents ටික වෙනුවට කඳුළු බින්දු දෙකක් වගේ වීදුරු දෙකක් දාන්න සිද්ධ වුණා. ඒ විදිහට තමයි අපි ගොඩක් දෙනෙක් කොන්දේසි විරහිතව පෙම් කරන, ඒත් අපි ගොඩක් දෙනෙකුට කිසිදාක ලබන්න බැරි ස්ප්ලිට් ටයිප් බීට්ල් එක බිහිවුණේ.
කොහොම වුණත් ප්‍රොටෝටයිප් වලට ස්ප්ලිට් ටයිප් වලට ලැබෙන ආදරේ බසවක්කුලමට ලැබෙන්නේ නැහැ.
ලංකාවේ වැව් ගැන බොහොම ආවේගශීලී පොතක් ලියලා තියනවා උදුල බණ්ඩාර අවුසදහාමි කියලා කෙනෙක්. මෑත කාලීනව වැව් ගැන ලියැවුණු එකම පොත ඒක වෙන්න පුළුවන් (මම වැරදි නම් මාව නිවැරදි කරන්න. මම හිතන්නේ ජේ. බී. දිසානායක මහත්මයා මොකක් හරි ඉංග්‍රීසියෙන් ලිව්වා. එතුමා ඉතින් විශේෂ ව්‍යාපෘති වලට පොත් ලියන කෙනෙක් නිසා ඒ පොත් හුදී ජනයා අතට පත් වෙනවා අඩුයි නේ).
අවුසදහාමි මහත්මයා කරලා තියෙන්නේ ලොකු සේවයක්. නමුත් පොතෙන් පේන හැටියට එතුමාට තියන ලොකුම ගැටලුව තමයි වරින් වර තලමල් සයිස් එකට දෙකේ හතරේ මට්ටමට මල පැනීම. හැම පරිච්ඡේදෙකම වගේ එතුමා ඉස්සරලාම යටත් විජිත කාලේ විද්වතෙක් ලියපු දෙයක් උපුටලා දක්වනවා. ඊට පස්සේ වැවේ සැකැස්ම ගැන බොහොම සාරගර්භ විස්තරයක් කරනවා. වැඩේ පල දරාගෙන එනකොට 'යකෝ සුද්දෝ අපේ රට කෑවා යකෝ' කියල එතුමාට තනියම හිතලා මල පනිනවා. ඊට පස්සේ 'ආණ්ඩු මේකට මොකුත් කළේ නෑ යකෝ' කියලා තනියම හිතලා මල පනිනවා. අන්තිමට ශාස්ත්‍රීය දෙයක් ඉගෙන ගන්න කියලා පොත අතට ගන්න අපි එතුමාගේ කේන්තියෙ මඩ වතුරින් නැහැවිලා තෙමිච්ච සැවුලෝ වගේ පොත පැත්තකින් තියලා 'මොකද්ද බං ඒ වුණේ' කියලා තොන්තුවාවෙන් ඉන්නවා. කොහොම වුණත් ලංකාවේ වැව් සංස්කෘතිය ගැන වැදගත් දේවල් කීපයක් මම එතුමාගේ පොතෙන් ඉගෙනගත්තා. ඒකට එතුමාට ගෞරවය ලැබෙන්න ඕනේ.
මේ දැනුම් ඩිංගිත්ත තුරුල් කරගෙන මම 9 ශ්‍රී 5333 ත් අරන් බසවක්කුලම පැත්තට ගියේ කාර් එක වැව් බැම්ම පාරට දාලා ඒක දිගේ ඩ්‍රයිව් කරන එකේ ආනන්දය විඳින්න. වැව් තලාව ඉඹගෙන එන හීල් හුළඟ මුමුනන මිමිනිල්ලයි නාඳුනන කුරුළු සංධ්වනි වල අනන්ත ස්වර රටා පෙළයි බීට්ල් එකේ හදවතින්ම එන විසිල්මය ගීත නාදයි මුහුවෙන අපූරුව අහන්න.
අපි යනකොට වෑන් මහ ගොඩක් එතන පාක් කරලා තිබ්බා. කොහේ හරි වෑන් මහ ගොඩක් තියනවා කියන්නේ සාමාන්‍යයෙන් එතන කනක් ඇහිලා ඉන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඔන්න ඔහේ ඕන එකක් කියලා මම එහාට කපලා වැව් බැම්ම පාරට කාර් එක දාන්න තැනක් හෙවුවා.
වැව් බැම්ම වහලා කොන්ක්‍රීට් කනු දාලා...
වැව් බැම්ම පාර පටු කරලා ඒක ජොගින් ට්‍රැක් එකක් වගේ ගල් අතුරලා හදලා...
මම කුණුහබ්බ නොකිව්වේ පූජා භූමිය නිසා...
ඔන්න ඔහේ ආපු එකනේ කියලා කෞශියි මායි අපේ යාළුවයි තුන්දෙනා ඉඩක් ලැබුණු තැනක කාර් එක පාක් කරලා වැව් බැම්මේ ඇවිදින්න ගියා. සාමාන්‍යයෙන් කොල්ලෝ කුරුට්ටෝ ගැවසෙන තැන්වල කාර් එක පාක් කරන්න මම බයයි. ආසාවට බලන එවුන්ට අමතරව ලබාගන්න බැරි දේවල් වලට කෙළවිලාම පල කියලා හූරන එවුන් ලෝකේ කොහෙත් ඉන්නවා. ඒ වගේම අනුන්ට කෙළවීම තමන් සතු අයිතිවාසිකමක් කියලා ලාංකිකයෝ හිතන බව තේරුම් ගන්න සමාජ විද්‍යා පර්යේෂණ කරන්න ඕනේ නැහැ, ෆේස් බුක් එකට විනාඩියකට ගොඩවෙලා ආවා නම් ඇති. ඒ නිසා කාර් එක දිහා හැරිහැරී බලබලා මම වැව් බැම්ම දිගට ටික දුරක් ඇවිදන් ගියා.
අපි ගියේ ටිකක් වැස්ස අඩු කාලෙක. ඒ නිසා වැව හිඳිලා. රළපනාවේ වතුර ගෑවෙන්නේ වත් නැති තරමට වතුර අඩුවෙලා. ඒ වුණාට නාන්න තරම් වතුර ඩිංගක් ඉතුරුවෙලා තිබ්බා. ඉතින් ඉතුරු ටික කියන්න අවශ්‍ය නැහැ නේ. අර වෑන් වලින් ආපු ගෑනු මිනිස්සු ළමයි කෑ ගගහා, හූ තියතියා නානවා. තව කට්ටියක් හිඳුණු වැව් පතුලේ ඉඳන් වතුර තියන වලකට බාල්දි ඔබලා වැල්ලේ ඉඳන් නානවා. පොඩි එවුන් යටි ගිරියෙන් මර හඬ දෙනවා. ඒවා බලබලා උන්ගේ අම්මලා අර 'මේවා බලබල තනි කෑඳැත්තෙක් කීචි බීචි කියතෙයි' වගේ හෙන ආඩම්බරෙන් කැකිරි පලනවා. ඒ අතරේ තව පිරිමි ටිකක් වැව් බැම්මේ ලගින්න පුළුවන් අස්සකට රිංගලා ලැගගෙන ඒ කැකිරි පලන අම්මලා දිහා බලාගෙන හිතෙන මොනවද පලනවා...
මට එතනින් එහාට ඉන්න හිත දුන්නේ නැහැ. කෞශි තව ටිකක් දුර ඇවිදලා එමුයි කියද්දීත් මම හැරිලා එන්න ආවා. 9 ශ්‍රී 5333 මගේ හිත හදන්න වගේ හීනියට විසිල් එකක් ගහලා අපිව රුවන්වැලි සෑයට එක්කන් ගියා. ඒ යන මීටර් සීයේ දෙසීයේදී තමයි මම කෙල්ලෙක් දඩ ටිපර් එකක් එළවනවා දැක්කේ. ඒ කෙල්ල මට යන්න නොදී පාර හරස් කරගෙන හිනාවෙවී බීට්ල් එක දිහා බලාගෙන හිටියා. පූජා භූමිය පැත්තට වැඩිය ක්ලැසික් කාර් එන්නේ නැති නිසා කෙල්ලට බීට්ල් එක මැජික්. කෙල්ලෝ කොළඹ පැත්තේ ටිපර් එළවන්නේ නැති නිසා කෙල්ලව මට මැජික්. අන්තිමට ඒ බැල්මේ සන්තෝසෙට මට එක මොහොතකට බසවක්කුලම අමතක වෙලා ගියා...
ඒ වුණාට මගේ හිතෙන් බසවක්කුලම යන්නේ නැහැ. ඔය අම්මලා තාත්තලාගේ සල්ලි වලින් පරාටා කකා සංස්කෘතිය සදාචාරය වෙනුවෙන් මරාගන්න ෆේස්බුක් එන කාටවත් රටේ වාරි සංස්කෘතිය ගැන තඹ දොයිතුවක ගානක් නෑ. අනික් අතට අතීතය එක්ක බොහොම ගානේ-මිම්මේ ඇයි-හොඳයියක් තියන මම ලංකාවේ පැරණි වාරි සංස්කෘතියට පුදුම විදිහට ආදරෙයි. මේ රටේ අපි දන්න ඓතිහාසික සංස්කෘතිය අවුරුදු දෙදාස් ගාණක් පැවතුණේ ඇල දොල වැව් ගංගා මහමූදු හින්දා. අනුරාධපුර පොළොන්නරු ශිෂ්ටාචාර බිහිවෙච්ච වියළි කලාපයේ මිනිස්සුන්ට වැව් නොබැන්දා නම් ගොවිතැන් කරන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ කියන්නේ එහෙම වුණා නම් ශක්තිමත් ආර්ථිකයක් හැදෙන්නේ නැහැ. එහෙම ශක්තිමත් ආර්ථිකයක් නොතිබ්බා නම් ශක්තිමත් සංස්කෘතියක් හැදෙන්නේ නැහැ. එහෙම වුණා නං අද කට්ටියට බෙදිලා මරාගන්න ඉතිහාසයක් බිහිවෙන්නෙත් නැහැ. මං සමාජවාදියෙක් නෙමෙයි. මං අමු ධනවාදියෙක්. ඒ වුණාට ඔළුවක් තියෙන ඕනෑම හෝතඹුවෙකුට මේ ටික තේරෙන්න ඕනේ.
කොහොම වුණත් මම ඔය අනං මනං ගැන හිතනවට බීට්ල් එක කැමති නැහැ. ඒ නිසා එතනින් එහාට මම බසවක්කුලම ගැන හිතන වාරයක් ගානේ බීට්ල් එක මොකක් හරි ශිල්පයක් දක්වලා මගේ හිත ආපහු එයාගේ පැත්තට ඇදගත්තා. ඒ ගැන විස්තර සේරම අනුරාධපුර සංචාරය ගැන මම කලින් ලියපු ලිපියේ තියනවා. නමුත් බසවක්කුලම ගැන හිතේ ඇඳුණු සහේතුක හෝ අහේතුක වේදනාව එහෙම ලේසියෙන් මගේ හිතෙන් යන්නේ නැහැ. කවදාහරි දවසක කවුරු හරි කෙනෙක් රටේ වාරි සංස්කෘතිය ගැන අධ්‍යයනයක් කරලා, ඒවා රටේ මිනිස්සුන්ගේ භාවාතිශය හැඟීම් අවුස්සන දේශපාලන ව්‍යාපාරවලට ඉන්ධන විදිහට යූස් කරන්න දෙන්නේ නැතුව, මිනිස්සුන්ට තේරෙන බාසාවෙන් ජනගත කරලා රටේ ආර්ථික උරුමය ගැන කතිකාවක් ඇතිකරනවා නම් මට එච්චරයි.
එදාට මා ගාව බීට්ල් එකක් නොතිබ්බොත් බීට්ල් එකක් අලුතින් අරගෙන හරි මම ඔය වැව් ටික සේරම බලන්න යනවා. මොකද වැව් කියන්නේ රටේ සංස්කෘතියේ අනිවාර්ය අංගයක් වෙනවා වගේම බීට්ල් කියන්නේ මගේ ජීවිතයේ අනිවාර්ය අංගයක් නිසා...
www.facebook.com/CarPissuwa
